Be, W.Ph.

=== Chinese bank ===

=== Chinese bank ===

----

----

“Ik ben geboren in Semarang, Midden- Java, en kom uit een Chinese familie van handelaren en landeigenaren in Nederlands- Indië. Be is de familienaam en betekent paard in het Chinese ''Hokkian ''dialect van de streek in Zuid-China waar de familie vandaan kwam. De beroemdste stad in die streek is Amoy (nu Xiamen), tegenover het eiland Taiwan, waar zeerovers de wateren beheersten. Ik ben een verre nazaat van zo’n geslacht van zeerovers. Mijn familie woonde al vijf generaties in Indonesië en was in de negentiende eeuw schatrijk geworden door de opiumhandel. We spraken thuis Nederlands en met de bedienden Javaans, hadden een drukkerij en een uitgeverij. We gaven de eerste Chinese krant op Java uit en waren eigenaar van een bank die het faillissement in gepest is door de gemene streken van de Javasche Bank. We werden van schatrijk opeens straatarm. Er was zelfs geen geld om voor mij vijfendertig cent schoolgeld te betalen. Ik was als jongen heel potig en na de lagere school stuurde mijn vader me naar de technische school. Het schoolprogramma was vergelijkbaar met dat van de latere HTS. Na mijn examen ging ik werken bij de Staatsspoorwegen op Java. Toen de Japanners in februari 1942 het land bezetten, ben ik noodgedwongen bij de Spoorwegen gebleven. Ik heb veel geluk gehad. Veel van mijn collega’s en chefs zijn geëxecuteerd. Een collega uit Solo weigerde om weer aan het werk te gaan en werd voor de ogen van zijn familie onthoofd. Ontslag nemen was er niet bij. Ik was vrijgezel en werd naar de gevaarlijkste projecten gestuurd. Ik ben er heelhuids uitgekomen en ik ben er van overtuigd dat ik dat te danken heb aan de bescherming van mijn overgrootvader. Wanneer ik aan zijn graf stond, voelde ik een hele sterke band met hem en raakte ik vervuld van een gevoel van hemelse rust. Voor mijn eindexamen van de technische school heb ik bij zijn graf zitten studeren. Een westerling zal het bijgeloof noemen, maar ik heb vaak zijn hulp ervaren. Wie mij lastig viel, stierf op onverklaarbare manier. Een voorbeeld: in de oorlog ging ik op zondagavond vaak viool spelen. De stad was verduisterd en in het donker botste ik vlak bij de kazerne van het voormalige tiende Nederlands-Indische bataljon in Batavia tegen een Japanse soldaat op. We vielen en ik wilde juist opstaan toen er een auto opdook die dwars over die Japanner heenreed. Ik wist niet hoe snel ik weg moest komen. Hij zou me ongetwijfeld zwaar gestraft hebben.

“Ik ben geboren in Semarang, Midden- Java, en kom uit een Chinese familie van handelaren en landeigenaren in Nederlands- Indië. Be is de familienaam en betekent paard in het Chinese ''Hokkian ''dialect van de streek in Zuid-China waar de familie vandaan kwam. De beroemdste stad in die streek is Amoy (nu Xiamen), tegenover het eiland Taiwan, waar zeerovers de wateren beheersten. Ik ben een verre nazaat van zo’n geslacht van zeerovers. Mijn familie woonde al vijf generaties in Indonesië en was in de negentiende eeuw schatrijk geworden door de opiumhandel. We spraken thuis Nederlands en met de bedienden Javaans, hadden een drukkerij en een uitgeverij. We gaven de eerste Chinese krant op Java uit en waren eigenaar van een bank die het faillissement in gepest is door de gemene streken van de Javasche Bank. We werden van schatrijk opeens straatarm. Er was zelfs geen geld om voor mij vijfendertig cent schoolgeld te betalen. Ik was als jongen heel potig en na de lagere school stuurde mijn vader me naar de technische school. Het schoolprogramma was vergelijkbaar met dat van de latere HTS. Na mijn examen ging ik werken bij de Staatsspoorwegen op Java. Toen de Japanners in februari 1942 het land bezetten, ben ik noodgedwongen bij de Spoorwegen gebleven. Ik heb veel geluk gehad. Veel van mijn collega’s en chefs zijn geëxecuteerd. Een collega uit Solo weigerde om weer aan het werk te gaan en werd voor de ogen van zijn familie onthoofd. Ontslag nemen was er niet bij. Ik was vrijgezel en werd naar de gevaarlijkste projecten gestuurd. Ik ben er heelhuids uitgekomen en ik ben er van overtuigd dat ik dat te danken heb aan de bescherming van mijn overgrootvader. Wanneer ik aan zijn graf stond, voelde ik een hele sterke band met hem en raakte ik vervuld van een gevoel van hemelse rust. Voor mijn eindexamen van de technische school heb ik bij zijn graf zitten studeren. Een westerling zal het bijgeloof noemen, maar ik heb vaak zijn hulp ervaren. Wie mij lastig viel, stierf op onverklaarbare manier. Een voorbeeld: in de oorlog ging ik op zondagavond vaak viool spelen. De stad was verduisterd en in het donker botste ik vlak bij de kazerne van het voormalige tiende Nederlands-Indische bataljon in Batavia tegen een Japanse soldaat op. We vielen en ik wilde juist opstaan toen er een auto opdook die dwars over die Japanner heenreed. Ik wist niet hoe snel ik weg moest komen. Hij zou me ongetwijfeld zwaar gestraft hebben.