Studium Generale

Studium Generale (letterlijk algemene studie of vorming) was in de Middeleeuwen de naam voor het soort onderwijs waaruit later de universiteiten ontstonden. In Nederland kreeg de term na de Tweede Wereldoorlog een andere invulling. Het besef dat academici ook op politiek, ethisch en cultureel terrein hun verantwoordelijkheden moeten nemen, was na het echec van de jaren dertig en veertig pijnlijk duidelijk geworden. “Een onverantwoorde onwetendheid bij vele studenten omtrent de maatschappelijke en geestelijke krachten die onze tijd beheersen” is een belangrijke reden waarom de Staatscommissie tot Reorganisatie van het Hoger Onderwijs - de Commissie Reinink - in 1949 pleit voor het instellen van een Studium Generale (SG). Elke Nederlandse universiteit en hogeschool heeft de taak om studenten ook buiten hun eigen vakgebied te vormen. De Commissie spreekt van “karaktervormende werking en hulp bij de opbouw van wereld- en levensbeschouwing.” In onze tijd staat SG voor een breed programma van activiteiten op het gebied van academische en persoonlijke vorming, kunst en cultuur, dat naast het curriculum van de opleidingen wordt aangeboden. Zo organiseert SG sinds 2002 op initiatief van het platform Academische Vorming de universiteitscolleges Big History en Big Images. Aan de TU/e spelen studenten de laatste twintig jaar een nadrukkelijke rol bij de programmering van SG-activiteiten.

Studium Generale (letterlijk algemene studie of vorming) was in de Middeleeuwen de naam voor het soort onderwijs waaruit later de universiteiten ontstonden. In Nederland kreeg de term na de Tweede Wereldoorlog een andere invulling. Het besef dat academici ook op politiek, ethisch en cultureel terrein hun verantwoordelijkheden moeten nemen, was na het echec van de jaren dertig en veertig pijnlijk duidelijk geworden. “Een onverantwoorde onwetendheid bij vele studenten omtrent de maatschappelijke en geestelijke krachten die onze tijd beheersen” is een belangrijke reden waarom de Staatscommissie tot Reorganisatie van het Hoger Onderwijs - de Commissie Reinink - in 1949 pleit voor het instellen van een Studium Generale (SG). Elke Nederlandse universiteit en hogeschool heeft de taak om studenten ook buiten hun eigen vakgebied te vormen. De Commissie spreekt van “karaktervormende werking en hulp bij de opbouw van wereld- en levensbeschouwing.” In onze tijd staat SG voor een breed programma van activiteiten op het gebied van academische en persoonlijke vorming, kunst en cultuur, dat naast het curriculum van de opleidingen wordt aangeboden. Zo organiseert SG sinds 2002 op initiatief van het platform Academische Vorming de universiteitscolleges Big History en Big Images. Aan de TU/e spelen studenten de laatste twintig jaar een nadrukkelijke rol bij de programmering van SG-activiteiten.

=== Geschiedenis ===

=== Geschiedenis ===

----

----

In de beginjaren is de Senaat, onder aanvoering van rector magnificus prof.dr. [[Dorgelo H.B. | H.B. Dorgelo]] en secretaris prof.dr. [[Posthumus K. | K. Posthumus]], van mening dat de Hogeschool naast een gedegen curriculum voor elke opleiding ook een algemeen vormend programma moet bieden. In het eerste academisch jaar wordt een aantal losse lezingen verzorgd, in 1958 krijgen die lezingen een vaste vorm en wordt SG geboren. In 1959 treedt prof.dr.ir. F.Ph.A. Tellegen aan als voorzitter van de commissie Studium Generale. Ook prof.ir. C. de Beer, prof.dr. H.B. Dorgelo en prof.dr. A. Oldendorff maken er deel van uit en studenten mogen vanaf het begin hun stem laten horen. Een van de studentleden is [[Leemreis J.H. | J.H. (Kees) Leemreis]]. De directeur van het Van Abbemuseum, mr. E.L.L. (Edy) de Wilde, wordt uitgenodigd zitting te nemen als vertegenwoordiger van de wereld van kunst en cultuur. In de begintijd probeert men de programmering af te stemmen met die van het Academisch Genootschap, de Alliance Française en het Nederlands-Engels genootschap in Eindhoven. Tellegen schrijft in 1959 een eerste nota over de doelstellingen van SG. Omdat de THE een openbare instelling is, dient men niet uit te gaan van één levensbeschouwing. Verder moeten in het programma zowel sociale wetenschappen als wijsbegeerte worden opgenomen. Studenten en docenten moeten in samenwerking met elkaar op zoek gaan naar onderwerpen, die de veralgemenisering van de vakwetenschappelijke opleiding en de ‘diepere doordringing van wetenschappelijke vorming in de persoon van de student’ bevorderen. Van de ene kant moeten er aanknopingspunten gezocht worden in het studieprogramma, van de andere kant in de maatschappij. Grote thema’s als ‘de menselijke vrijheid’ worden niet geschuwd. Studentenpater ir. J.J. Bouman en dominee E. Sneller worden als gast uitgenodigd om mee te denken over vrijheid en levensbeschouwing. De programma’s van SG moeten ook aansluiten bij de belangstelling van de studenten. Tellegen vindt het bijvoorbeeld een goed idee om jazzmuziek in verband te brengen met analoge verschijnselen in de schilderkunst.

In de beginjaren is de Senaat, onder aanvoering van rector magnificus prof.dr. [[Dorgelo H.B. | H.B. Dorgelo]] en secretaris prof.dr. [[Posthumus K. | K. Posthumus]], van mening dat de Hogeschool naast een gedegen curriculum voor elke opleiding ook een algemeen vormend programma moet bieden. In het eerste academisch jaar wordt een aantal losse lezingen verzorgd, in 1958 krijgen die lezingen een vaste vorm en wordt SG geboren. In 1959 treedt prof.dr.ir. F.Ph.A. Tellegen aan als voorzitter van de commissie Studium Generale. Ook prof.ir. C. de Beer, prof.dr. H.B. Dorgelo en prof.dr. A. Oldendorff maken er deel van uit en studenten mogen vanaf het begin hun stem laten horen. Een van de studentleden is [[Leemreis J.H. | J.H. (Kees) Leemreis]]. De directeur van het Van Abbemuseum, mr. E.L.L. (Edy) de Wilde, wordt uitgenodigd zitting te nemen als vertegenwoordiger van de wereld van kunst en cultuur. In de begintijd probeert men de programmering af te stemmen met die van het Academisch Genootschap, de Alliance Française en het Nederlands-Engels genootschap in Eindhoven. Tellegen schrijft in 1959 een eerste nota over de doelstellingen van SG. Omdat de THE een openbare instelling is, dient men niet uit te gaan van één levensbeschouwing. Verder moeten in het programma zowel sociale wetenschappen als wijsbegeerte worden opgenomen. Studenten en docenten moeten in samenwerking met elkaar op zoek gaan naar onderwerpen, die de veralgemenisering van de vakwetenschappelijke opleiding en de ‘diepere doordringing van wetenschappelijke vorming in de persoon van de student’ bevorderen. Van de ene kant moeten er aanknopingspunten gezocht worden in het studieprogramma, van de andere kant in de maatschappij. Grote thema’s als ‘de menselijke vrijheid’ worden niet geschuwd. Studentenpater ir. J.J. Bouman en dominee E. Sneller worden als gast uitgenodigd om mee te denken over vrijheid en levensbeschouwing. De programma’s van SG moeten ook aansluiten bij de belangstelling van de studenten. Tellegen vindt het bijvoorbeeld een goed idee om jazzmuziek in verband te brengen met analoge verschijnselen in de schilderkunst.

=== Politiek en literatuur ===

=== Politiek en literatuur ===

----

----

Een van de onderwerpen die in de eerste helft van de jaren zestig aan de orde komen is politiek. Tellegen nodigt in samenwerking met collega-hoogleraar prof.dr. [[Steenkamp P.A.J.M. | P.A.J.M. Steenkamp]] een aantal vooraanstaande gasten uit om te spreken over nationale, Europese, Oost- West en Derde Wereld vraagstukken. (‘Hoort China werkelijk bij Rusland? Wat is India waard?’). Zo spreekt prof.dr. J. Tinbergen over de noodzaak van economische hulp en komt prof.dr. Hendrik Brugmans, rector van het Europa College, naar Eindhoven. Ook schrijvers zijn welkom. Voor 1962/1963 worden Gerard Walschap, Willem Frederik Hermans en Gerard Kornelis van het Reve uitgenodigd. Interessant zijn de omschrijvingen die de voorzitter van de voorbereidingscommissie, lector drs. J.J.M. Bakker, laat noteren. Hermans heeft “negatieve ideeën, maar representeert toch een bepaalde visie die door een deel van de intelligentsia in Nederland gedeeld wordt.” Van het Reve is “zeer intelligent; een persoonlijkheid.”  

Een van de onderwerpen die in de eerste helft van de jaren zestig aan de orde komen is politiek. Tellegen nodigt in samenwerking met collega-hoogleraar prof.dr. [[Steenkamp P.A.J.M. | P.A.J.M. Steenkamp]] een aantal vooraanstaande gasten uit om te spreken over nationale, Europese, Oost- West en Derde Wereld vraagstukken. (‘Hoort China werkelijk bij Rusland? Wat is India waard?’). Zo spreekt prof.dr. J. Tinbergen over de noodzaak van economische hulp en komt prof.dr. Hendrik Brugmans, rector van het Europa College, naar Eindhoven. Ook schrijvers zijn welkom. Voor 1962/1963 worden Gerard Walschap, Willem Frederik Hermans en Gerard Kornelis van het Reve uitgenodigd. Interessant zijn de omschrijvingen die de voorzitter van de voorbereidingscommissie, lector drs. J.J.M. Bakker, laat noteren. Hermans heeft “negatieve ideeën, maar representeert toch een bepaalde visie die door een deel van de intelligentsia in Nederland gedeeld wordt.” Van het Reve is “zeer intelligent; een persoonlijkheid.”