Brontekst bekijken

[[Bestand:Lemma Gerrit v Bakel Foto 1.jpg|thumb|left|300px|'''Titel:''' Dag-nacht machine door Gerrit van Bakel, tijdelijk op TH-terrein opgesteld werk '''Jaar:''' ca 1980 '''Foto:''' [[Archief TUE]] ]]

De Brabantse boerenzoon Gerrit van Bakel (*1943 - †1984) ziet hoe de mechanisering de landbouw en het boerenleven in de jaren vijftig ingrijpend verandert. Zijn leven lang zoekt hij naar de ‘harmonie van het karrenspoor’ en onderzoekt hij hoe techniek, natuur en verbeelding zich tot elkaar verhouden. Het leidt tot een nalatenschap van kunstwerken, bestaande uit meubels, objecten, machines, tekeningen en filosofieën. Opsmuk noch design zijn zaken die hem bekoren. Van Bakel laat vanaf het begin af aan de dingen zien zoals ze zijn. “Maar jullie”, zegt hij in een interview met een Nijmeegse hoogleraar theoretische fysica, “zijn al jarenlang bezig de techniek weg te stoppen. Het fantastische avontuur van de mens wordt weggestopt in erotische clichésymbolen. Ik heb nog nooit een radio gezien die eruit ziet als een radio. Daar erger ik me aan.” Techniek is voor hem een manier om natuurkrachten zichtbaar te maken, maar ook om de consumptiemaatschappij te bekritiseren. Zo ontwerpt hij tussen 1979 en 1982 de ‘Tarim Machine’ als tegenhanger van de Blue Flame.
Deze raketauto brengt in het midden van de jaren zeventig het wereldsnelheidsrecord op omgerekend 1100 kilometer per uur, al zou de Blue Flame het nog geen uur kunnen uithouden. Van Bakels ‘Tarim Machine’ moet maar liefst dertig miljoen jaar kunnen functioneren. Aangedreven door natuurkrachten kan hij in die tijd, zo berekende de kunstenaar, het Tarim-bekken doorlopen, een gebied ten noorden van Tibet dat bijna zo groot is als Europa. De machines van Van Bakel genereren bewustwording en weerspiegelen de redeneringen en het onderzoek van de kunstenaar. Het zijn wel ‘automobielen’ in de echte zin van het woord: dingen die uit zich zelf kunnen voortbewegen. In de jaren zestig komt de kunstenaar op het spoor van het dag- en nachtprincipe. Door het warmteverschil tussen dag en nacht krimpen dingen en zetten ze weer uit. Dit principe gebruikt hij om objecten te laten bewegen. Hij past het toe op de twee kunstwerken die de TU/e in haar collectie heeft: de ‘Tarim Machine’ en de ‘Voorlopige Regenboogmachine’. 

Door de temperatuurverschillen zet de olie in de leidingen van de ‘Tarim Machine’ uit en brengt de beweging, via een membraan en een as, over op de tandwielen. De ‘Tarim Machine’ loopt altijd door, al is het maar één millimeter per jaar. Het dag- en nachtprincipe zorgt ook in de ‘Voorlopige Regenboogmachine (zonder theorie)’ voor de beweging: hoe hoger de temperatuur wordt, hoe hoger de banieren van Van Bakels regenboog reiken. Van Bakel probeert in het werk de gevoelswaarde van de kleurentheorie van Goethe en de natuurkundige kleurenbenadering van Newton met elkaar te verenigen tot één geheel.
[[Bestand:Lemma Gerrit v Bakel Foto 2.jpg|thumb|left|500px|'''Titel:''' Rudi Fuchs opent tentoonstelling werk Gerrit van Bakel in hal Hoofdgebouw '''Jaar:''' 2001 '''Foto:''' [[Archief TUE]] ]]



[[Category:Index A-Z]] [[Category:B]] [[Category:Kunst en Cultuur]] [[Category:Personen]] [[Category:B-Bronvermelding]]